DİSK-AR’ın “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı raporu kamuoyuna sunuldu. Eurostat verilerinden de faydalanılarak hazırlanan araştırma, Türkiye ile Avrupa ülkeleri arasında emekli maaşları, sosyal koruma harcamaları ve aktif/pasif sigortalı oranları üzerine karşılaştırmalar yapıyor.
Rapora göre, emeklilerin nüfus içindeki oranı artarken maaşları düşüyor ve ortalama emekli aylıkları azalıyor. 2003 yılında asgari ücretin %36 üzerinde olan ortalama emekli aylığı, günümüzde asgari ücretin %22 altında seyrediyor. 2002 yılında kişi başına GSYH’ye oranı %46,4 olan emekli aylığı, 2025 yılında %29’a geriledi. AB ülkelerinde emekli aylıklarının GSYH’ye oranı %9,8 iken, Türkiye’de bu oran %3,7 olarak belirlendi. Ayrıca, 2009-2024 yılları arasında SGK’ya yapılan bütçe transferlerinin Bütçe ve GSYH’ye oranı önemli ölçüde azaldı.
“TÜRKİYE EN FAZLA EMEKLİ VE HAK SAHİBİNE SAHİP ÜÇÜNCÜ ÜLKE”
Raporda belirtilen önemli noktalar şunlar:
“2024 yılının ilk yarısında ortalama emekli aylığı 17.252 TL, ortalama işçi emekli aylığı ise 17.089 TL olarak kaydedildi. En düşük emekli aylığı ise 14.469 TL seviyesinde bulunuyor. Emekliler ve hak sahipleri, işçilerden sonra Türkiye’deki en büyük toplumsal grup olup, 2024 itibariyle nüfusun %18,5’ini oluşturuyor. 15,9 milyon emekli ve hak sahibiyle Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında en fazla emekli ve hak sahibine sahip üçüncü ülke konumunda.”
Türkiye’deki emeklilerin nüfusa oranı 2009’dan itibaren artış gösteriyor. 2009 yılında Türkiye nüfusu 72,6 milyon iken emekli ve hak sahibi sayısı 8,5 milyondu. Emeklilerin ve hak sahiplerinin toplam nüfustaki oranı %11,7 idi. 2022’de Türkiye nüfusu 85,3 milyon ve emekli ve hak sahibi sayısı 13,1 milyona yükseldi. Emekli ve hak sahiplerinin nüfustaki oranı %15,4 seviyesine ulaştı. EYT düzenlemesiyle birlikte emekli sayısındaki artış nedeniyle 2023’te emekli ve hak sahiplerinin nüfusa oranı %17,8’e çıktı. 2024 sonunda Türkiye nüfusu 85,7 milyon iken emekli ve hak sahibi sayısı 15,9 milyon olarak belirlendi. Emekli ve hak sahiplerinin sayısındaki artış trendinin 2025 yılında da devam etmesi bekleniyor.
2008’de Türkiye’de emekli ve hak sahiplerinin GSYH’ye oranı %4,9 iken, AB-27 ortalamasında bu oran %8 seviyesindeydi, aradaki fark 3,1 puan olarak kaydedildi. Ancak 2021’de Türkiye’de emekli ve hak sahiplerinin GSYH’ye oranı %4,1’e, 2022’de ise %3,7’ye geriledi. Aynı dönemde AB-27 ortalamasında bu oran %9,8’e yükseldi ve aradaki fark 6,1 puana çıktı. Türkiye’de emekliler ve hak sahipleri, GSYH büyümesinden hak ettikleri payı alamadılar.
“EMEKLİLER YENİDEN ÇALIŞIYOR VEYA İŞ ARAYIŞINDA”
‘Türkiye’de emekli sayısı fazla, aktif/pasif oranı düşük’ iddiası doğru değildir. SGDP kapsamında çalışanlar aktif sigortalılar arasına dahil edildiğinde, 2024’ün sonunda aktif-pasif oranı 1,75 olarak belirlenmiştir. Bu oran Avrupa ülkelerindeki ortalama olan %1,5 seviyesinin üzerindedir. Düşük emekli aylıkları nedeniyle milyonlarca emekli, çalışmaya devam ediyor ya da iş arayışında bulunuyor: 2002’de çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı %36,6 iken, Aralık 2024’te bu oran %65,7’ye yükseldi.”
